Asbest algemeen

Asbest is een mineraal dat voorkomt in sommige lagen van het rotsachtige deel van de aardkorst, opgebouwd uit zeer fijne vezels (fibrillen). Deze vezels zitten zeer compact bij elkaar en uiterlijk vertoont asbest een rotsachtig uitzicht, toch bestaat dit mineraal eigenlijk uit een massa ontelbare microscopische vezels die tijdens de vorming van het mineraal en werking van de natuur op zeer compacte wijze zijn samengedrukt.
Deze vezels zijn microscopisch tot submicroscopisch van afmeting en bestaan in hoofdzaak uit silicium, natrium, magnesium, ijzer en calcium. Er bestaan een 10 tal gekende soorten asbest, waarvan er 3 veelgebruikt zijn:

• Chrysotiel (witte asbest)
• Amosiet (bruine asbest)
• Crocidoliet (blauwe asbest)

Asbest is een normaal in de natuur voorkomende stof op alle continenten, afhankelijk van de plaats en de geografische vervormingen van de aardkorst bevindt dit mineraal zich dichter bij de oppervlakte of dieper in de aardkorst, zo onderscheidt men vindplaatsen waaruit asbest in de vorm van open mijnbouw werd ontgonnen, tot dieper gelegen vindplaatsen waarin asbest werd ontgonnen in de vorm van mijnbouw analoog aan ontginning van steenkool.

Asbestmineraal met duidelijke vezelvorm

In feite is de kleinste asbestvezel die met het blote oog kan worden waargenomen, een bundel asbestvezels, die samengesteld is uit een enorme massa ontelbare submicroscopische (*) fijne vezels en fibrillen (**).

Door manipulatie komen deze uiterst fijne vezels zeer gemakkelijk vrij uit deze bundels, en kunnen zich moeiteloos doorheen de lucht verspreiden. Asbestvezels kunnen zeer gemakkelijk worden ingeademd gezien hun kleine afmetingen.
Bij inademing dringen ze door in de fijnste weefsels van het ademhalingsstelsel en de meest verfijnde vertakkingen en zachte delen van de longen.

Asbestvezels zijn fijn van afmeting en zijn chemisch inert, en kunnen niet door het menselijk afweersysteem onschadelijk worden gemaakt, noch terug uit het lichaam worden uitgescheiden. Eens in het lichaam blijven deze vezels in ons lichaam aanwezig, en kunnen op elk ogenblik de oorzaak zijn van zeer ernstige ziekten, meestal met dodelijke afloop.

Het is de zeer fijne inadembare vezelvorm die asbest tot een uiterst giftige stof maakt. Deze vezels verspreiden zich moeiteloos door de omgevingslucht, en worden zeer gemakkelijk ingeademd. Om u een idee te geven: men kan er 100.000 naast elkaar leggen op één centimeter.
Asbestvezels kunnen gezien hun bijna verwaarloosbare gewicht per vezel en hun specifieke aërodynamische eigenschappen gemakkelijk over grote afstanden verspreid worden, en zijn op deze wijze enorm contaminerend voor de mens en het milieu.

Ook blijven ze een acuut en voortdurend risico vormen, daar ze door niets in de natuur kunnen worden afgebroken.

Het is asbest in deze vezelvorm die vooral gedurende de laatste 100 jaar in talloze materialen is verwerkt, als o.a. product voor bouw en constructies, muurpanelen, constructiepanelen, brandschotten, asbestleien (meest gekende merken = Eternit / J.M Johns Manville e.a.), golfplaten, onderdaken als de meest gekende menuiserite, plafondtegels, vinyl vloertegels, linoleum vloerbekleding, diverse kunststof vloerbekledingen in industriële en kantoorgebouwen, centrale cerwarming (dichtingen en isolatie), schouwkleppen, montagemateriaal bij machinebouw, dichtingen, isolatiemateriaal, brandwerend materiaal, geluidsisolerend materiaal, in kunststoffen vloerbekledingen, in lijmen, in mastieken en kits, en als (goedkope) vulstoffen in talloze kunststoffen, …

De talloze toepassingen waarin asbest is verwerkt zijn slechts gedeeltelijk gekend, de eigenlijke toepassingen zijn quasi onbegrensd. Enkel een labo-analyse van een asbestverdacht materiaal kan hierover uitsluitsel geven.
Tot november 1998 werden in België talloze asbesthoudende materialen geproduceerd en verkocht, met een overgangsperiode tot einde 2002 kwam er een einde aan de productie en vrije handel van asbestproducten in België. Vanaf dan is asbest een compleet verboden stof, en mag niet meer toegepast worden. Ook de bewerking en behandeling van asbesthoudende producten is verboden, en enkel officieel erkende asbestverwijderingsbedrijven mogen deze materialen verwijderen volgens strikte procedures.

*Submicroscopische afmeting (afmetingen kleiner dan met microscoop waarneembaar)
** Fibrillen = de vezels in hun kleinste fysische vorm.